Een van de charmes van Mongolië die enorm tot de verbeelding spreekt is het leven in een ger. Van de 3 miljoen Mongoliërs wonen er 2 miljoen op het platteland in de ger. Leven in de ger heeft direct te maken met het nomadische bestaan maar is ook zeker een ‘way of life’. Zelfs in de hoofdstad Ulaanbaatar zie je gers tussen de flatgebouwen staan. In de winter woont men in de flat en in de zomer buiten in de ger.
Het nomadisch leven is geen gemakkelijk leven. De dagelijkse zorg voor het vee, kilometers verwijderd van de 'bewoonde wereld’ waarbij je bent aangewezen op hetgeen in je directe omgeving beschikbaar is. Iets anders is er niet. Concreet betekent dit leven met schaap, geit, paard of kameel en elkaar.
De Mongoliërs zijn een nomadenvolk. Ze verblijven daar waar er voldoende voedsel is voor hun vee. Als er genoeg groen gras is geven de yaks 2 liter en schapen 1 liter melk per dag. Is er weinig groen gras, dan geven de dieren nog niet de helft. Ze moeten dan worden bijgevoed. Dat kost geld en veel moeite want het bijvoedsel moeten ergens vandaag worden gehaald. Normaliter verplaatsen de nomaden zich 2 keer per jaar maar in tijden van schaarste moet men vaker "verhuizen".
Sommigen van onze reizigers keken naar de gers en zeiden “Ach gosj, wat een armoede.” Maar eigenlijk klopt dit niet. Veel Mongoliërs verkiezen een leven in de ger met vee boven het leven in een stad. Vergelijk het met een Nederlandse boer. Die is doorgaans ook trots op zijn boerderij en zijn veestapel. In de tijd dat de Sovjets veel energie en geld in de Mongoolse economie pompten, ruilden veel nomaden hun nomadenbestaan in voor werk in de stad. Dan had je een degelijk huis en een regelmatig inkomen. Toen de Sovjet-Unie in 1992 uiteenviel en ook de financiële kraan naar Mongolië dicht werd gedraaid, verdween ook de Russische werkgelegenheid. Vele Mongoliërs raakten zonder werk, pakten hun ger op en trokken het platteland weer in. Het was een zwaar leven maar ze voelden zich rijker; ze hadden hun vee, altijd te eten en waren eigen baas.
De ger is een rond geheel van vilt met een doorsnee van gemiddeld 6 meter. De ger in het noorden van Mongolie is groter dan in het zuiden. Dat is een financiële kwestie. In het noorden heeft men gewoon meer geld om zich een grotere ger te veroorloven. De ger is altijd rond. Op deze manier kunnen zich geen negatieve energieën in de hoeken verzamelen. De basis van de ger bestaat uit een ronde wand van een houten vlechtwerk. Het dak bestaat uit een ronde cirkel en palen die vastzitten in het vlechtwerk van de wanden. Het geheel is gestoffeerd met een dikke laag vilt. Middenin het dak zit een opening. Deze kan bij heet weer geopend, en bij regen gesloten worden.
De ger huisvest alles wat een mens nodig heeft. Ondanks dat ons steeds is gezegd dat mannen en vrouwen in Mongolië gelijk zijn, is er in de ger zelf sprake van een merkwaardige geslachtsscheiding. De mannen zitten rechts en de vrouwen links.. En probeer als vrouw niet zomaar naar een man te lopen, dat is echt ongehoord. In het vrouwengedeelte bevinden zich de keuken, de voorraden eten en de bedden, en in het mannengedeelte vind je een zitbank, het ‘altaar met Boeddhabeeldjes en attributen voor ceremonies’, een prikbord met oorkondes en medailles, kisten met kleding en andere dingen.
Een ger is eigenlijk een spiritueel gebouw. Ik noemde al de reden waarom de ger rond is. De deurtjes zijn altijd naar het oosten gericht. De goddelijke kant. Je treedt een ger gebukt binnen. Dat moet ook wel want de deurtjes zitten heel laag maar het gaat meer om je ‘devote’ gevoel van nederigheid en concentratie. Je zet eerst je rechtervoet over de drempel. Nooit je voet erop zetten. Middenin de ruimte staan twee palen. Rechts is de mannelijke paal en links de vrouwelijke paal. Deze corresponderen met de kant waar je behoort plaats te nemen. Loop NOOIT tussen de palen door en reik nooit iets aan tussen de palen door. Dat verstoort de balans tussen het mannelijke en het vrouwelijke. Midden tussen de palen hangt een steen of gewicht om de ger-constructie stabiel te houden. Ook staat er vaak een kachel waarop gekookt wordt. Hierop staat regelmatig een pan met vlees Schrik niet van een pruttelende schapenkop als je stiekem de deksel van de pan zou lichten. De kachel wordt naast kookapparaat ook als verwarming gebruikt en geloof me, dat werkt meer dan voortreffelijk. Tijdens een koude nacht in Noord-Mongolië werd onze ger er heerlijk door verwarmd. Het werd zelfs zo warm dat we eerst de gerdeur open moesten zetten omdat we anders bang werden te worden gesmoord door de hitte. De kachels branden op hout. De kap van het hout is een toenemend probleem; vooral in de woestijngebieden. Teveel kap betekent een uitbreiding van de woestijn. In de stad is naast diesel de kachelrook een van de grootste veroorzakers van de luchtvervuiling. Ulaanbaatar is qua luchtkwaliteit een van de vieste steden ter wereld.
Maar even terug naar het platteland. Het meest onder de indruk ben ik van de keuken. Op een minuscuul oppervlak wordt werkelijk van alles geproduceerd; de melk wordt hier gezeefd, gekarnd, er wordt boter en yoghurt gemaakt, koeken gebakken, gekookt. Al het kookgerei inclusief servies staat hier, er is een voorraadkast en er is een make-up tafel.
De buitenkant van de ger wordt ook optimaal gebruikt. Als je de ger verlaat zorg er dan voor dat je nooit met je rug naar de Boeddha staat. Dat is echt heiligschennis. Vanaf de buitenkant kun je zien dat de ger bijeen wordt gehouden door drie banden. Drie is in heel Mongolie een heilig getal en je komt deze "drie-eenheid"op meerdere plaatsen tegen. Het staat voor het heden, verleden en de toekomst. Op het dak van de ger droogt men de yakkoekjes en natuurlijk de was.
Natuurlijk staat er in de huidige gers ook een TV. De ontvangst vindt plaats via satelliet en de stroom wordt opgewekt door accu’s die worden gevoed door zonne-energie. Hypermodern.
©Dionne Delnoy
05-07-2018
Wil jij ook een reis maken naar Mongolië? Bekijk dan hier onze rondreizen.